- 4. Әдістеме
- Алынған мәліметтерді өңдеу
- 5. Әдістеме: Балалардың біріккен іс-әрекетіндегі өзара қарым-қатынасқа мотивацияның әсер етуін зерттеу. Зерттеуге дайындық
- 6. Әдістеме: Оқушылардың жетілуін анықтайтын тест. (Керн-Иирасек)
- Кіші мектеп оқышыларының жаңарыстары мен психикалық процестерін диагностикалау. 1.Әдістеме : Тестік әңгіме арқылы психоәлеуметтік есеюіне баға беру.
- Әңгімелесудің сұрақтары
- 2.Әдістеме. Оперативті есті бағалау.
- 3. Әдістеме. «Рубик» (кубигі).
- Қортынды бағасы: Егер бала 10 балл жинаса, онда оның көрнекі-әрекеттік ойлауы жоғары дамыған болыа есептеледі.
- 4. Әдістеме. «Равен матрицасы »
- Даму деңгейінің қортындысы : 10 балл- өте жоғары8-9 балл жоғары4-7 балл –орташа2-3 балл – төмен0-1 балл - өте төменЕскерту
- Жеткіншек жасындағылардың жаңарыстары мен психикалық процестерін диагностикалау. Әдістеме. Зейіннің нәтижелігі мен тұрақтылығын анықтау (5-6 сынып).
- 2.Әдістеме: Зейіннің бөлінуін анықтау.
- 3.Әдістеме : «Сөзді тап».
- 3.Әдістеме: «Көру диктанты»
- 5. Әдістеме: Өзін-өзі бағалау деңгейін анықтау.
- Нәтижелерді жазып қортындылау: Қортынды Спирменнің корреляция формуласы бойынша жасалады.6./ d2/ r І - п3 –п
- «Корректуралық сынау» әдістемесінің бланкісі Кесте
- Нәтижелерді өңдеу және бағалау
599_психология. Бейсенбекова Глмира Бекінызы
 Скачать 0.56 Mb.
|
Зерттеуге дайындық:Өлшемі 5х7 см болатын әр қайсысы 16-25 суреттен тұратын затттардың суретінің жиынтығын таңдау қажет. Бұл жиынтықты тақырып бойынша 4 топқа бөлуге болады: мысалы, жануарлар, жемістер, жидектер, киімдер. Зерттеу барысы: 3-7 жастағы балалармен эксперимент 3 серияда өткізіледі. Эксперименттің әрбір сериясында суреттердің жаңа жиынтығы қолданылады. 1-ші серия. Ырықсыз белсенді емес есті зерттеу. Балаға әртүрлі заттардың бейнесінен тұратын суреттерді көрсетеді. Баланың алдына есте сақтау міндеті қойылмайды. «Мен қазір суретті көрсетемін, сен зейін қойып қара». Суреттер бірізділікпен бірінен соң бірі көрсетіледі. Суреттердің жиынтығы көрсетіліп біткеннен кейін мынандай сұрақ қойылады: «Есіңде сақтаған суретті ата». 2-ші серия. Есте сақтауда материалды жіктеу әдісін қолданғанда белсенді ырықсыз есті зерттеу. Балаға суреттердің жиынтығын 4 топқа бөліп, 4 қатарға қоюды ұсынады: «Қай зат қандай топқа жатады?». Бұл тапсырманы орындап біткеннен кейін, суреттер жиналып алынады да, балаға қатар бойынша қойылған барлық суреттерді еске түсіріп, атауды ұсынады. 3-ші серия. Ырықты есті зерттеу. Эксперименттің 2 сериясына да қатысқан балаларға суреттердің 3-ші жиынтығын көрсетеді және суреттерді көбірек есте сақтап, кейіннен еске түсіруді ұсынады. Есте сақтаудың әдістері мен құраладары көрсетілмейді. Әрбір суреттің көрсетілу уақыты 3 секунд. Суреттердің барлығы көрсетіліп біткеннен кейін, суреттегі заттардың бейнесін балалар есте қайта жаңғыртады. Мәліметтерді өңдеу.
Әрбір жас топтарындағы қайта жаңғырту негізінде аталынғанзаттардың орташа арифметикалық саны есептелінеді. Алынған мәліметтер кестеге тіркеледі. Баланың жасына байланысты эксперименттің әрбір сериясындағы естің көлемінің орташа көрсеткіштері салыстырылады. 3. Әдістеме: Топтастыру процесін зерттеу. Зерттеуге дайындық: Әрбір топқа 5 суреттен тұратын заттар топтастырылады: ойыншықтар, ыдыс-аяқ, киім, жиһаз, дала жануарлары, үй жануарлары, жемістер, жидектер. Зерттеу барысы. Зерттеу 3-7 жастағы балалармен жеке өткізіледі. Балаға суретттерді беріп, былай түсіндіреді: «Мына суреттерді сәйкестік бойынша топтастырып, бөліп, түсіндір». Соңынан мынандай сұрақтар қойылады: «Неге алма жидектер тобына жатады?», «Мына сурет не себепті бұл топқа жатпайды деп ойлайсың?». Мәліметтерді өңдеу. Топқа жіктелген топтар бойынша берілген дұрыс жауаптар саналады. Қорытындыны кестеге жас топтарына байланысты тіркейді: 3-4 жас, 4-5 жас, 5-6 жас, 6-7 жас. Әрбір топтағы жіктелінген заттарды қандай негізде іріктелгендігі анықталады: заттың мәнді, мәнсіз белгілері немесе топтастырудың себебін анық дәлелдей алмайды. Эксперимент соңында балаға жасына сәйкес заттарды қандай топтарға біріктіру жеңіл болғандығын экспериментатор анықтап жазады. 4. Әдістеме: Балалардың балабақша өміріндегі және мектептегі эмоциялық мәнді жақтарын елестетуін зерттеу. (Көңілді – көңілсіз.) Зерттеудің барысы: 6-7 жасар балаларға мынадай әңгіменің соңын өздері ойлап, аяқтау ұсынылады: Марат мектептен көңілсіз күйде келді. Сен неге көңілсізсің? - деп сұрады шешесі. Ал Марат: «Себебі біздің мұғаліміміз Айша апай … -деп жауап берді. Ол әрі қарай не деп айтты? Осындай ситуациялар ұсынылады. Ситуацияларда мектептен көңілді келген бала, сондай-ақ, балабақшадан көңілді және көңілсіз келген балалар жайында айтылуы тиіс. Алынған мәліметтерді өңдеу: Балалардың жауаптары 4 типке бөлінеді: «Баға»: көңілді- себебі мұғалім оған «бес» деген жақсы баға қойды; көңілсіз-себебі мұғалім «екі» деген нашар баға қойды. «Мұғаліммен (тәрбиешімен) болған келеңсіз қарым-қатынастар»: мақтады, жазалады, ұрысты, класстан шығарып жіберді, мейірімді болды, ренжулі болды т.с.с. «Мұғалім-сабақтар»: мұғалім (тәрбиеші) ауырды, бүгін келді, басқа мектепке ауысты. Бұл типке мынадай жауаптар енеді: көңілді (көңілсіз) көңіл-күйдің себебі сабақтардың болуы немесе болмауы. Кесте 2 Балалардың жауаптарын категориялар бойынша орналастыру
5. Әдістеме: Балалардың біріккен іс-әрекетіндегі өзара қарым-қатынасқа мотивацияның әсер етуін зерттеу. Зерттеуге дайындық: Қағаз, қайшы, қылқалам, желім дайындау керек. Баланың жасына сай және қалыптасқан іскерлігіне байланысты аппликацияға тақырып таңдау. Мысалы, «Аквариум», «Қала». Зерттеудің барысы: 6-7 жасар балаларға 2 серияны өткізу керек. 1-серия. Балалар тақырып бойынша өздері аппликация жасайды. Жақсы жасалған жұмыстар көрмеге қойылады. 2-серия. Балаларға ұжымдық, яғны бәрі бірігіп сол тақырыпқа аппликация жасауды ұсынады. Мұны олар ауырып қалған жолдастарына сыйлыққа беру керек. Балаларға «Жақсы жасауға тырысыңдар. Жұмысты аяқттап біткен соң, оны сыйлауға болатынын, болмайтынын өздерің шешесіңдер» деп айту қажет. Алынған мәліметтерді өңдеу: алынған мәліметтерді талдау келесі критерийлер бойынша өткізіледі:
2 серияның нәтижелерін салыстыру негізінде балалардың іс-әрекетіне деген әр түрлі әлеуметтік мотивтердің әсерін анықтауға болады. 6. Әдістеме: Оқушылардың жетілуін анықтайтын тест. (Керн-Иирасек) Бұл тест 3 тапсырмадан тұрады. 1.тапсырма – еске байланысты ер адамның тұлғасын салу. 2.тапсырама- жазба әріптерін салу, көшіру. 3.тапсырма- нүктелер тобын салу. Әр тапсырмалардың нәтижеі 5 баллдық жүйемен бағаланады. (1-жоғары балл 5 төмен балл).Содан кейін 3 тапсырма бойынша ұпайлар қосындысы есептелініп, жалпы саны шығады. 3 тапсырма бойынша 3-6 балл аралығында ұпай алса – ортадан жоғары, 7-11 орташа,12-15 нормадан төмен деген қортынды шығады. 12-15 балл алған балаларға зерттеу қайта жүргізілуі керек. Себебеі олардың арасында кемақылды балалар кезесуі мүмкін. Берілген графикалық тестің 3 тапсырмасы қол қимылының және көруінің дамуын анықтауғаа бағытталған. Бұл іскерліктер мектепке жазуға қажет. Сонымен қоса, тест балалардың ақыл –ой дамуын көрсетеді. (ер адам бейнесі бойынша). Әріптермен нүктелер салу үлгіні қайта жаңғыртуын, сондай –ақ балалардың (бір іспен)өзіне қызықсыз бір іспен шұғылдана алуын (зейінін бөлмей) көрсетеді. К.Иирасек тесті жетістікпен орындау және әрі қарай оқудағы жетістіктердің арасындағы байланысты көрсететін зерттеу жүргізіледі. Тесті жақсы орындағандар мектепте де жақсы оқиды, бірақ тестке нашар жауап бергендер де мектепте жақсы оқи алады. Сондықтанда К.Иирасек тестін зерттеудің нәтижесін балалардың жетілу бекітпесінің негзі деуге болады. Бұл тесті топтық, жеке түрде өткізуге болады. Кіші мектеп оқышыларының жаңарыстары мен психикалық процестерін диагностикалау. 1.Әдістеме : Тестік әңгіме арқылы психоәлеуметтік есеюіне баға беру. Әңгімелесу бала жайлы қосымша деректер алуға көмектеседі, оның бағдары туралы, жанұядағы жағдайы жайлы. Бұл деректер сенім атмосферасын орнатуға мүмкіндік береді. Сонымен бірге психологиялық эксперимент ситуациясына баланы еңгізу. Әңгіме сұрақ –жауп ретінде болуы керек. Әңгімені өткізіп отырған адам, барлық жауапты жатқа біліп, жауаптарды тез және дұрыс бағалай білуі керек. Сондай-ақ баланың өз пікірін айтуға мүмкіндік беріп, жауаптарды толық жазып отыруы керек. Гер сұрақ қиындық туғызсы рны анықтап сұрап алуы қажет. Әңгімелесудің сұрақтары:
3. анаң кім болып қызмет істейді. (әкең ).
таңертең әлде күндіз ішесің ба? Қайсысы бірінші болады түскі ас әлде кешкі ас? 10.қазір қай мезгіл – қыс, көктем, жаз әлде күз? неге сен солай деп ойлайсың?
Жауап бағасы. 1.Барлық дұрс жауапқа бала 1 ғана балл алады. 2.Бала дұрыс жауапқа 0,5 балл алалды, толық жауапқа емес. 3.Дұрыс жауап болып, толық жауап мысалы : «әкем инжнер болып заводта істейді». »итте аяғы көп, әтешке қарағанда, өйткені итте төрт аяқ , әтеште екеу». Қате жауаптар болып: «шешем - таня» «әкем жұмыс істейді» және де сонымен бірге жылдың төрт мезгілін ауытырса. 4.Бақылау пунктары – жауаптар :4,7,10,14,22 олар былай бағаланады: 4 – үйінің мекен –жайың , қаласын толық көрсетсе – 2 балл, 7 – егер бала нешеге толатынын білсе – 1 балл,егер ол айды да қосып санаса – 3 балл, 10-2 балл, әрбір дұрыс көрсетулер 1 балл, 22 – дұрыс жауапқа – 2 балл. 5.15 бірге бағаланады, 14,16 егер 14 бала 3 балл жинаса және нақты жауап 15 және16.14-16 бала 4 балл жинайды. Балалар оқысы келетін, оқу іс-әрекетіне бағдарлай алады, басқасы- ішкі мектепке (әдемі формаға, сумкаға және т.б.) қызығады Әңгімелесудің қортынды бағасы 15 балл болса оларды психологиялық тексеруден өткізу керек. Мектепте «жетілген балалар» болып саналады. 20-24 балл алса, ал «жетілген емес»15-20 балл алса. 2.Әдістеме. Оперативті есті бағалау. Бұл ес түрін тексеру үшін балаға төменде көрсетілген 4 сөздер жиынтығы оқылады. І ІІ ІІІ ІҮ Ай кілем шанышқы мектеп Тал стакан диван адам Секіру жүзу әзілдеу ұйықтау Сары ауыр батыр қызыл Қуыршақ кітап пальто дәптер Дорба алма телефон гүл Әр сөздер жиынтығы оқылғаннан кейін , шамамен 5 секунт уақыттан кейін келесі 36 сөзден тұратын жиынтық оқылады, әр сөз аралығында 5 секунт интервал болу керек. Стакан,мектеп, түйме, палас, ай, орындық, адам, диван сиыр, теледидар, тал құс, ұйықтау, батыр, әзілдеу,қызыл, аққу, сурет, ауыр, жүзу, доп, сары, үй, секіру, дәптер, пальто, кітап, гүл, телефон, алма, қуыршақ, дорба, ат , жату, піл. Бұл 36 сөз жиынтығына алғашқы 4 сөз жиындағы барлық сөздер кездейсоқ тәріппе орналасқан. І. Сөз жиынтығының сөздері түзу бір сызықпен ІІ. Сөз жиынтығының сөздері түзу екі сызықпен ІІІ. Сөз жиынтығының сөздері пунктелген бір сызықпен ІҮ. Сөз жиынтығының сөздері пунктелген екі сызықпен сызылған Бала міндетті түрде сөзді естуі бойынша табу керек, ұзын жиынтықты сөздер және қысқаша жаңа, кіші жиынтық көрсетіледі және идектификациясы көрінеді, «ия» деген сөзбен немесе «жоқ» деген сөзбен әрбір сөздің ізденісі, үлкен жиынтық бойынша балаға 5 секунт беріледі. Егер сол бала берілген уақыт бойынша шығарылмаса тәжірбие жүргізуші сөздерді есепке алады. Көрсеткіш бойынша есту және есте сақтау жеке бөлік орташа уақыты, кеткен дентификация 6 –сөз бойынша, үлкен жиынтықта ( осы үшін жалпы уақыт жұмысы, балаға берілген тапсырма бойынша 4-ке бөлінеді орташа мөлшермен жіберілген қателер бойынша 1 .Онда бүкіл сөздер қате болып есептелінеді, бала ол сұрақтарға жауап бере алмаған жағдайда белгілемей тастап кеткен жағдайда қате болып есептелінеді. Ескерту: бұл әдістеме стандарттық көрсеткіш болмайды. Қортынды бойынша баланың есте сақтау, ертедегі суреттелу бойынша осы көрсеткішке әдістемемен салыстыруға болады. Ол әртүрлі балалармен қайта өткізіледі, сонда екінші баланың айырмашылығы көрінеді, салыстырмалы қортындыны шығарады. Баланың есте сақтауын екінші баладан айырмашылығынан көруге болады. Баланың есте сақтау уақытқа қарай өзгереді. 3. Әдістеме. «Рубик» (кубигі). Бұл әдістеме көрнекі -әрекеттік ойлаудың даму деңгейін зерттеуге арналған. Рубиктің текшесін қолдана отырып, шекттелген уақыт ішінде балаға әртүрлі дәрежедегі күрделі тапсырмалар беріледі. 9 тапсырма ұсынылады. Жақша ішіндегі 1 минут уақыт мөлшерінде шешкен тапсырманың баллдар жиынтығы көрсетілген. Барлық тәжірбиеге 9 минут беріледі. Әр тапсырмадан келесісіне ауысқанда міндетті түрде жинақатлған текшелердің қырларының түсін ауыстырып отыру керек. 1- тапсырма. Текшенің кез-келген қырынан 3 ұсақ шаршысының 1 түсінен бағана немесе жол жинақтау керек. (0,3, балл) 2- тапсырма. Текшенің кез-келген қырларының шаршыларынан және сол түстен 2 бағана немесе 2 жол жинақтау керек (0,5 балл) 3-тапсырма. Бір шаршыдан және сол түстен , өзінің құрамына 9 ұсақ шаршылар кірістірген кубиктің бір қырын яғни толық бір түсті шаршы жинақтау керек.(0,7балл) 4- тапсырма.Бір түсте толық быр қырын және оған қоса, текшенің басқа қырына үш ұсақ шаршыдан тағы бір бағана немесе бір жол жинақтау керек (0,9 балл) 5-тапсырма. Текшенің толық бір қырын жинақтап және қосымша ретінде оған тағы текшенің басқа бір қырынан сол түсте екі бағана немесе екі жол жинақтау керек (1,1 балл) 6-тапсырма. Бір түсте текшенің толық екі қырын құрастыру керек (1,3 балл) 7-тапсырма. Бір түсте текшенің толық екі қырын құрап және одан басқа сол түсте текшенің 3-ші қырынан 1 бағана немесе 1 жол құрастыру керек (1,5 балл) 8-тапсырма.Текшенің толық екі қырын құрап және оған тағы 3-ші қырынан сол түсте 2 бағана немесе 2 жол құрастыру керек (1,7 балл) 9-тапсырма. Бір түсте текшенің барлық 3 қырын құрыстыру керек (2,0 балл) Қортынды бағасы: Егер бала 10 балл жинаса, онда оның көрнекі-әрекеттік ойлауы жоғары дамыған болыа есептеледі. Егер 4,8-8,0 балл аралығында жинаса, онда оның ойлауы жоғары дамыған болып есептеледі. Ал 1,5-3,5 балл орташа дамыған, бірақ бала мектепке оқуға дайын. 0,8 баллға дейін жинаса көрнекі-әрекеттік ойлауыәлсіз дамыған, бала мектептегі оқуға дайын емес деп есептеледі. 4. Әдістеме. «Равен матрицасы » Әдістеме көрнекі –бейнелік ойлауды бағалауға арналған ( тапсырманы шешуде әртүрлі бейнелер мен көрнекілер ұсынылады). Тапсырмалар Равеннің тестісінен алынған 10 біртіндеп күрделендірілген бір типттегі 10 тапсырманың сериясы беріледі: іздеу заңдылығына сүйеніп бөлшектерді матрицаға орналастыру; ( суреттер үстіңгі бөлігінде үлкен төртбұрыш түрінде көрсетілген) және төмендегі 8 суреттің ішінен сапа жағынан жетпей тұрған жерлерін қосып біріктіру, ол суретке сәкес келуі керек. (берілген матрицианың бөлігінде төменде кішкене жалаушаларға салынған әртүрлі суреттер түрінде көрсетілген. Бала үлкен матрицианың құрылымын түсінп болған соң, сол матрицаға, суретіне дәлме-дәл сәйкес келген датальді көрсетуі керек немесе көлденеңнен және тігінен оның детальдарын қисынын келтіріп қосады. Барлық 10 тапсырманы орындау – 10 минут. Содан соң дұрыс шешілген матрицалар саны аныталад және баланың дұрыс шешуде жинаған жалпы балалар қосындысы алынады. Әрбір дұрыс шешілген матрица – 1 балл. Даму деңгейінің қортындысы: 10 балл- өте жоғары 8-9 балл жоғары 4-7 балл –орташа 2-3 балл – төмен 0-1 балл - өте төмен Ескерту: матрицианың дұрыс шешімдері : 1-7, 2-6, 3-6, 4-1, 5-2, 6-5, 7-6, 8-1, 9-3, 10-5 Жеткіншек жасындағылардың жаңарыстары мен психикалық процестерін диагностикалау.
1-таблица
Балаға Ландольттің дөңгелектері бейнеленген бланкі ұсынылып, келесі құсқау беріледі: Қазір екеуміз мынандай ойын ойнаймыз. Ол ойынның аты «Мұқият бол және жұмысты тезірек орында». Бұл ойында сен басқа балалармен сайысқа түсесің, сосын көреміз, сенің қандай нәтижеге жеткеніңді, менінше сенкіде басқа балалардікінен кем шықпайды. Сосын балаға бланкіні көрсетіп, түсіндіріледі, яғни ол қарап, олардың арасынан үзілгендерін (бөлінгендерін) тауып, белгілеу керек. Жұмыс 5 минутқа созылады. Әр минуттан соң зерттеуші «сызық» деген сөзді айтады. Сол кезде бала бланкінің қай жерінде осы сөзді естиді, сол жерге сызық белгісін қояды, 5 минуттан соң, зертеуші «тоқта»деген сөзді айтады. Бала жұмысын аяқтап, бланкінің толтырып келген жеріне осы сөзді естісімен екі сызықша қояды. Нәтижені өңдеу барысында зерттеуші баланың әр миунт саыйн және 5 минут барсындағы қарастырған дөңгелектердің санын анықтайды. Снымен қатар 5 минут бойына және әр минут бойына жіберген қателерінің санын анықтайды. Бала зейінінің нәтижелігі мен тұрақтылығы мына формуламен анықталады: 0,5N-2,8 п S---------------; мұнда 60 S зейінінің нәтижелігі мен тұрақтылығының көрсеткіші; Nбаланың бір минутта қарстырған дөңгелектер саны / егер бұл формуланың көмегімен зейінінің нәтижелігі мен тұрақтылығының 5 минут бойындағы жалпы көрсеткіші анықталса, онда N 5 минутт қарастырған дөңгелектер санына тең, п- 5 минут бойында жіберілген қателер саны, ал берілген формуланың бөлімі – 300/. пбаланың бір минутта жіберген қате саны, өңдеу барысында бес әр минуттік көрсеткіштер S және барлық жалпы бес минут көрсеткіші есептелінеді. 2.Әдістеме: Зейіннің бөлінуін анықтау. Сол материал қолданылады. Бірақ бала әр жерінен үзілген екі дөңгелекті бір уақытта белгілеу керек және әр түрлі етіп белгілеу қажет. Мысалы, жоғары және сол жағынан үзілген дөңгелектерді екі түрлі етіп белгілеу. Ескерту: Жоғырда қарыстырылған нәтижеге қарап өңдеуге болады. 3.Әдістеме : «Сөзді тап». Мұғалім алдын ала тақтаға әріптерді жазып қояды, ал одан оқушылар сөз құрастырулары қажет. Шешімін табу үшін әріптер жинағын оңнан солға қарай оқуы қажет, өйткені буындардың орны ауыстырылып қойылған. Үлгі әріптер жинағы: қ, я , а (аяқ) з, а, в, а (ваза) о,и,н,к (кино) з,а,р,о (роза) у, а, т (тау) Ескерту: бұл тәсіл талдау және жинақтау процесін дамытуға ықпал етеді. 3.Әдістеме: «Көру диктанты» Балаларға төмендегі 2-5 секунт көрсетіледі (6-9 ға дейін).Содан соң есте сақтау бойынша ол суреттерді жаңғыртып салу қажет.
Ескерту: тікелей көріп есте сақтауды, әрекет ізділігіне байланысты есте сақтауды дамытуға ыпал етеді. 5. Әдістеме: Өзін-өзі бағалау деңгейін анықтау. Сіздерге қазір адамның қасиеттері мен эмоционалды көріністеріне қатысты модалды ұғымдар ұсынылады. Олар :ашушандық,көкіректік,намыскерлік, сенімпаздық, көре алмаушылық, тұйықтық, кекшілдік, адалдық,ашықтық , жан- тәнімен сүйе алу қасиеті, секемпаздық, өштеушілік, табандылық, нәзіктік, батылсыздық, өкпешілдік, қайырымдылық, ұялшақтық, күдіктенушілік, кейігіштік, түнілімпаздық, шыдамсздық, ұстамдылық, бір нәрсеге бар зейін салып қадалушылық, ынтызарлық , төзімділік, мысқылшылдық. Осы берілген сөздерден өзіңізге «үлгілі» адамның бойынан емес өз бойыңыздан табылғанын қалайтын қасиеттерді сараптау (ажырату) үшін қажет. Реттік сандары жазып алып, соның қатарында бірішіден өз бойыңыздан табылған армандайтын қаиетті көрсетесіз. Сонан соң қажетті деп есептеген қасиеттерді, соңынан өзіңізге ұнамсыз қасиеттер ұғымын жазасыз. Бұл жұмысты орындау барсында тапсырманы басынан және аяғынан бірдей бастауға болады. Басына ең жақсы деген ұғымдары, аяғына ең ұнамсыз деген қасиеттер аттарын жазасыз. Мысалы: басына ең жақсы 10/ 15 қасиет, аяғына да солай бересіз. Ұнамды, ұнамсыз қасиеттер саны тең түсіп жатуы мінедтті емес. Ұнамдысы мол, ұнамсызы азырақ немесе керісінше де болуы мүмкін. Зерттеушілер эталондар қатарын жазып болғанан кейін, оларға екінші нұсқау беріледі. Енді екінші қатарды жаза бастаңыздар – бұл қатарда көрсететіндеріңіз өз басыңызда бар, айқын білінетін қасиеттер және өз бойыңызда жоқ, көрініске ие болмаған қасиеттер. Қатарды баынан және аяғынан бірден бастауға болады. Бұл байқау кезінде бізге керегі қасиеттер сапасы емес, аталған қасиеттердің біліну және көріну деңгейі. Есіңізде болсын, қатардың ең соңында сізге тән емес, бойыңызда кездеспейтін, жоқ қасиет тұруы керек. Яғни қатар басында ең көрнекті қасиетіңіз, аяғында керісінше болмақ. Нәтижелерді жазып қортындылау: Қортынды Спирменнің корреляция формуласы бойынша жасалады. 6./ d2/ r І - п3 –п d – ранглер арасындағы айырмашылық - қосынды сан п- пайдаланған сөздер саны Қортынды жасау ыңғайлылығы үшін, әр зерттелуші сөз номерлеррі / рангілері / айырмашылығын екі қатар бойынша да өздері шығард. Мысалы «табандылық» бұрын екінші орында тұрса, енді алтынш болып қалды делік. Рангілер айырмашылығ төрт / бірақ бұл белгі жазылмайды/. Бұл рангі айырмашылықтарынан верикалды қатар жаалады. Әр айырмашылық квадратқа көбейтіліп, квадраттар қосындыс есептелініп, алынған ан алтыға көбейтіледі. Пайдаланылған санының кубы есептелініп, алдағы алынған санан шығарылады / ортақ бөлгіш/. Он сөз үшін ортақ бөлгіш саны 990, онбес сөз үшін 3360 . Сонан соң жекелік сан шығарылып, алынған сан бірліктен алынады. Осылайша іздеген коэффицентті табамыз. Нәтижелерді талдау: Өзін -өзі бағалау коэффицентті алынған негізінде – І / ден І / арасында болмақ. Егер нәтижеміз бірлік санан асып я жетпей қалса, онда нәтижесіз шындыққа жақындамай қалғаны / . 0,75 тен І дейінгі көрсеткіш баланың өзін аса жоғары бағалағандығын, ал – 0,75 тен – І дейінгі көрсеткіш баланың өзін аса төмен бағалағандығын көрсетеді. 0,4 тен 0,75 немесе – 0,4 тен –0,75 дейінгі көрсеткіш өзін жоғары және жеткілікті төмен бағалағандық болып табылады. –0,4 тен 0,4 дейінгі көрсеткіш өзін -өзі дұрыс бағалау көрсеткіші деп білеміз. Цифрлармен көрсететін болсақ: ------------------------------------------------------------------------------------------------- -І – 0,75 – 0,4 0 0,4 0,75 І Жас өспірімдердің жаңарыстары мен психикалық процестерін диагностикалау. 1.Әдістеме: Корректуралық сынау. Зейінді зерттеу үшін (8,14,18) орта кітап форматындай бір парақ қағаз қолданылады. Онда әріптер қатары арадлас орналасқан (1- таблица) Осы таблица бойынша зейіннің 2 көрсеткіші айқындалады: нәтижелік және тұрақтылық, көңіл бөлушілік және ауысуы. Нәтижелік және тұрақтылық зейінді бағалауда сыналушы мәтінен кез-келген әріпті табу және сызу тапсырмасын алады. Осы әдістеме көмегімен көңілдің бөлінуі және ауысуын бағалауда сыналушы күрделі тапсырма алады : 5 минут жұмыс істегенде, 1 минутта 2 түрлі әріпті тауып оны сызу, келесі минутта – 2 басқа әріпті, келесі 3 минутта – қайтадан бірінші екеуін, және тағы да солай 5 минут өткенше жалғастырады. Жұмыс барысында оған 2 әріп арасында зейіннің бөлінуін 2 әріп арасында, әр минут сайын 2 басқа әріп іздеуге зейінді ауыстыру керек. «Корректуралық сынау» әдістемесінің бланкісі
Нәтижелерді өңдеу және бағалау Нәтижелерді өңдеу және бағалауда суреттегі заттар саны анықталады. 2,5 минут ішінде жасөспірімнің қараған,орындаған тапсырмасы және 30 секунд арасындағы көрсетілген саны алынады. Алынған мәліметтер мына формула бойынша есептеледі. Яғни жасөспірім зейінінің екі қасиеті: нәтижелігі және тұрақтылығының дамуын көрсетеді: 0,5-2,8 п S t S зерттелушінің зейінінің: нәтижелігі және тұрақтылық көрсеткіші; N1 – таблицадағы бейнеленген заттардың саны, жұмыс кезінде жасөспірімнің қараған заттарының саны; t жұмыс уақыты; пқателер саны,яғни жұмыс кезінде жіберген қателері. Сандық талдауда жоғарыдағы формула бойынша 6 көрсеткіш анықталады: біреуі - әдістемемен жұмыс уақыты (2,5 минут), ал қалғаны - әрқайсысына 30 сеундтық үзіліс. Ауыспалы t өлшемі 150 және30 деген мағына ретінде қолданылады. Барлық S көрсеткіші бойынша, мынандай түрдегі график құрылады. Бұл графикті талдау арқылы жасөспірімнің зейінінің: нәтижелігі және тұрақтылық қасиеттерінің уакыт бойынша өзгеру динамикасын көруге болады. S «Корректуралық сынау» әдістемесіндегі зейінінің: нәтижелігі және тұрақтылық динамикасын көрсететін график варианттары Графикта бұл әдістемебойынша анықталған жасөспірімнің зейінін зерттеу негізінде алынған әр түрлі қисық сызықтар көрсетілген. Осы қисық сызықтардың интерпретациясы мынандай: 1.------- типтегі қисық сызық түрі, зейіннің өте жоғары нәтижелігі және тұрақтылығының графигі 2......... ұсынылған қисық сызық түрі, төмен нәтижелігін, бірақ зейіннің тұрақтылығынкөрсетеді 3. типтегі сызық түрі, зейіннің орташа нәтижелігі мен тұрақтылығын көрсететін график. 4. сызық түрі, зейіннің орташа нәтижелігі мен зейіннің тұрақсыздығын көрсетеді.
Графикті сызған кезде нәтижелілік пен тұрақтылық (әрқайсысы жеке) ондық балл жүйесімен төмедегідей балдармен есептеледі: 10 балл - S көрсеткіші 1,25 балдан жоғары. 8-9 балл- S көрсеткіші 1,00-ден – 1,25 балл аралықта кездеседі. 6-7 балл- S көрсеткіші 0,50-мен – 0,75 балл аралығында 4-5 балл- S көрсеткіші 0,24-тен – 0,50 балл аралығында. Зейін тұрақтылығы өз кезегінде балл түрінде былай бағаланады: 10 балл – графиктің барлық нүктелері 1 аймақ шегінен шықпайды, график өз формасын 1-қисықпен еске түсіреді. 8-9 балл - графиктің барлық нүктелері 2 аймақта, 2 қисықта орналасқан. 6-7 балл- графиктің барлық нүктелері 3 аймақта орналасқан, ал, қисық 3-графикке ұқсас. 4-5 балл - графиктің барлық нүктелері 4 аймақта орналасқан, ал оның қисығы 4-графикке ұқсас. 3 балл - графиктің барлық нүктелері 5 аймақта орналасады, ал оның қисығы 5-графикке ұқсас. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
